U máu thể hang (Cavernoma)
U máu thể hang là gì:
U máu thể hang là tổ chức bất thường của mạch máu não nhỏ (mao mạch), tạo thành bởi nhiều khoang, múi nhỏ giống như hình tổ ong hoặc hình quả dâu. Tổn thương là lành tính với thành mạch mỏng, do vậy biểu hiện bởi các đợt tự chảy máu và tự cầm, tổn thương này dễ gây xuất huyết (khoảng 0,7-1,7 %/ năm) và hay tái phát .
Dịch tễ
- Tỷ lệ mắc U máu thể hang não khoảng 0,1 - 0,5 % dân số (ít gặp hơn các dị dạng động tĩnh mạch não và phình động mạch não). Chiếm khoảng 10% - 15% các dị tật mạch máu não, đứng sau dị dạng thông động tĩnh mạch não (AVM) và phình động mạch não.
- Lứa tuổi biểu hiện bệnh: thường gặp ở độ 30 - 40 tuổi.
- Vị trí thường thấy ở bán cầu đại não (70-80%), có khi gặp ở vùng hố sau hoặc thân não (20-25%), ít gặp ở tủy sống.
- Tổn thương đơn độc (khoảng 75%) và khoảng 25% xảy ra dưới dạng nhiều tổn thương.
- Tối thiểu 30 % những người U máu thể hang sẽ có các triệu chứng,
Nguyên nhân
- Hầu hết u máu thể hang phát triển một cách tự nhiên và nguyên nhân gây bệnh chưa rõ ràng, một số nghiên cứu cho rằng có tính chất gia đình
- Vi thể là các mao mạch dãn, thành mỏng không thấy các sợi đàn hồi và cơ trơn nên dễ bị chảy máu khi các thành mạch yếu theo tuổi.
| Hình ảnh mô tả tổn thương U máu thể hang |
|
Triệu chứng của U máu thể hang:
Biểu hiện lâm sàng cũng thay đổi tùy theo vị trí và kích thước của khối u, có thể xảy ra các triệu chứng sau:
- 50% u máu thể hang không có biểu hiện triệu chứng, chỉ được phát hiện tình cờ bằng phim chụp MRI sọ não hoặc CT sọ não.
- Chỉ 50% có biểu hiện các triệu chứng: đau đầu hoặc co giật. Hoặc khi u máu thể hang chảy máu có biểu hiện: Đau đầu buồn nôn, yếu tay chân, giảm trí nhớ tùy vào vị trí của khối u máu
Chẩn đoán U máu thể hang:
- U máu thể hang được phát hiện tốt nhất bằng chụp cộng hưởng từ sọ não (có thể tiêm thuốc hoặc không tiêm thuốc đối quang).
- Chụp mạch máu khả năng chẩn đoán thấp vì dòng máu chảy qua các loại tổn thương này rất chậm.
- Phân biệt trên cộng hưởng từ với các bệnh lý: U thần kinh đệm độ thấp, tổn thương di căn chảy máu…
Điều trị u máu thể hang
- Theo dõi, không cần can thiệp:
Chỉ định: Tổn thương không có triệu chứng (tình cờ phát hiện) nên được theo dõi bằng cách chụp chụp cộng hưởng từ hàng năm. Chụp cộng hưởng từ cần được thực hiện sớm hơn nếu có bất kỳ bằng chứng lâm sàng của xuất huyết hoặc triệu chứng mới xuất hiện để có thể can thiệp kịp thời.
2. Tổn thương có triệu chứng: phẫu thuật và xạ phẫu bằng dao Gamma
- Phẫu thuật cần thực hiện ưu tiên với các trường hợp:
+ Tổn thương đơn ổ, chảy máu
+ U máu thể hang đơn ổ kèm động kinh, co giật
+ Tổn thương gây đâu đầu nhiều, kèm buồn nôn
- Xạ phẫu bằng dao Gamma
+ Đây là phương pháp hiện đại, ít xâm lấn với nguyên tắc là dùng tia xạ với liều lượng vừa đủ để tiêu diệt u hang.
+ Xạ phẫu bằng dao Gamma thế hệ mới thể hiện nhiều ưu việt, áp dụng:
* Chỉ định với u máu thể hang có biểu hiện chảy máu, Điều trị được u máu thể hang ở nhiều vị trí khác nhau trong não
* Với các bệnh nhân có tuổi, có bệnh lý kèm theo không cho phép can thiệp phẫu thuật
Tại Bệnh viện K đã đưa vào điều trị xạ phẫu bằng Gamma Knife thế hệ ICON (đây là thế hệ máy xạ phẫu hiện đại nhất trên thế giới hiện nay). Gamma Knife ICON được trang bị thêm hệ thống chụp cắt lớp vi tính trong khi điều trị, hệ thống theo dõi di động. Do vậy có thể điều trị xạ phẫu Gamma Knife bằng cố định mặt nạ (không cần khung cố định ghim lên đầu), giúp bệnh nhân thoải mái, không bị đau, không cần gây tê mà vẫn đạt được hiệu quả điều trị
